Saturday, February 7, 2009
Bên kia Vạn Lí Trường Thành
Bên kia Vạn Lí Trường Thành
(Beyond the Great Wall )
Tác giả : Jeffrey và Naomi Duguid
Người dịch : Tung Sơn
Lời giới thiệu
Bản đồ thế giới có thể nhìn thật khác biệt nếu như thay vì tô vẽ những đường biên giới về chính trị bằng những vùng căn cứ theo tập quán văn hoá và ẩm thực . Tây ban nha , Vương quốc Anh , Ấn Đô, tất cả sẽ có cái nhìn rất khác xa , nhưng cả thế giới chỉ có một quốc gia lại có một sự phân biệt đậm nét nhất ngày nay - là Trung quốc .
Ba phần tư miền đất hiện giờ chúng ta gọi là Trung quốc , theo lịch sử là quê hương những sắc dân không thuộc dân tộc Hán . Tây Tạng , tỉ dụ , từng là một quốc gia Hi mã lạp sơn rộng lớn ngang ngửa với Trung Hoa . Tương tự , vùng đất Con đường Tơ lụa (1) miền Viễn Tây (ngày nay là Xinjiang , Tân Cương , bây giờ là quê hương người Hồi Hột (Uighurs) (2) , cũng như người Tajiks, Kazakhs, Tuvans, Tatars , Mông Cổ và Kirghiz, thỉnh thoảng nằm ngoài sự kiểm soát của Trung Quốc , đôi khi kết hợp lại , có khi lại phân rẽ thành bộ tộc nhỏ (3) . Mông cổ , văn hóa ngày nay tách ra làm thành hai quốc gia , từng là một nước có quân lực hùng mạnh nhất trên thế giới . Và về miền tây bắc đầy núi rừng , đặc biệt là tỉnh Vân Nam , Quí Châu (nền văn hóa miền này gần gũi với dân tộc Đông Nam Á hơn dân Trung Hoa ) , nơi đây kết hợp nhiều sắc dân văn hóa đa dạng hơn những nơi khác trên thế giới .
Trong cuốn sách này , mục tiêu mà chúng tôi nhắm tới , vẽ một bản đồ mới Trung quốc , một bản đồ về ẩm thực mà nó tập trung những miền xa xăm (outlying) của nước Trung Hoa hiện đại , một vùng chúng tôi ám chỉ đến " Bên kia Vạn Lí Trường Thành " , và tới những dân tộc đang sinh sống ngoài đó . Bên kia Vạn Lí Trường Thành là một lời lẽ ẩn dụ nói bóng về cách cư xử của người Hoa đối với các dân không thuộc dân Hán , kể cả các dân tộc sống trong lãnh thổ của Trung quốc - những sắc dân theo truyền thống người Hán là - kém văn minh và mọi rợ , đông di , tây địch , nam man . (4)
Chúng tôi đã đi du lịch miền này nhiều lần . Thực vậy , tại xứ Tây Tạng chúng tôi biết nhau lần đầu vào năm 1985 . Trước đó nhiều năm từ thuở thơ ấu , cả hai chúng tôi bị quyến rũ bởi tất cả những miền khác nhau bên ngoài Vạn Lí Trường Thành . Chúng tôi đọc sách nói về Tây Tạng , các dân du mục và khách hành hương , về bề dày lịch sử tôn giáo , văn hóa của nó, và nói đến những con sông bao la huyền bí trên các núi cao Tây Tạng , từ khắp bốn phương chảy lan đi . Chúng tôi có đọc qua miền Trung Á nước Trung quốc , về Con Đường Tơ Lụa cổ xưa và ông Marco Polo , về những nhà thám hiểm băng qua sa mạc Takla Makan . Chúng tôi coi qua về các thảo nguyên (steppe) người Mông cổ và về Thành Cát Tư Hãn và đoàn chiến binh hùng dũng . Có những nơi dễ mơ mộng : bầu trời xanh thẫm bao la , đỉnh núi tuyết phủ trắng quanh năm , những đoàn lạc đà lữ hành và những ốc đảo xanh tươi nồng nhiệt đón chào .
Trung quốc mở cửa biên giới và những năm đầu thập niên 1980 , và có khi riêng rẻ , có khi đi chung , chúng tôi dự định du hành khắp những miền biên ải Vạn Lí Trường Thành chừng chục năm . Tuy nhiên , một khi có một dự án khác xen vào , chúng tôi bớt ít thời gian nơi đây , xuống còn sáu bảy năm thôi .
Khi chúng tôi bắt đầu cái đề án này , chúng tôi không nhẫn nại chờ đợi nữa , bắt đầu du hành , lại tới viếng thăm những nơi chúng tôi yêu thích , tới những cánh đồng xa xăm . Từ trong tư duy chúng tôi nghĩ ra đã từng nêm nếm mùi vị mì vắt bằng tay (5) , bánh mì dẹp nướng trong lò đất sét ở ốc đảo miền Hồi Hột , dưa gang và nho thơm Hami , món kế báp (kebab) thịt trừu non thơm vị cumin (thì là Ai cập) hăng hắc , những trái ớt , miếng cà chua phơi khô dưới ánh mặt trời (sundrench tomatoes) . Chúng tôi có thể ngửi đến mùi gió băng giá miền núi cao Tây Tạng và tưởng như chừng lang thang trên dặm đường thiên lí mênh mang với khung trời xanh lơ vời vợi . Trong tâm tưởng chúng tôi mơ màng đang ngồi vắt chân trên ngôi nhà sàn lợp tre cổ truyền của người Dai (Thái Lự ,Lữ ; Tai Lu ) tận vùng sâu tít miền nam Vân Nam , đang dùng tay ăn những miếng xôi , chấm vào tương ớt cay nồng .
(Còn tiếp)
1. Silk Road region of the far west .
2. Uyghur : Uyghur: ئۇيغۇر; simplified Chinese: 维吾尔 ; Người Anh đọc là "wEEger" , âm Việt : ui-gờ . (tiếng Trung: Weihu, Duy Ngô Nhĩ), là một dân tộc Trung Á sống chủ yếu ở tỉnh Tân Cương và Hồ Nam, Trung Quốc, Tây bá lợi Á Nga (Siberia), Pakistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Mongolia, Uzbekistan, Đức và Thổ Nhĩ Kỳ. Ở Trung Quốc, họ được gọi là người Hồi Hột , tên này có nghĩa là Liên Minh Cửu Tộc (Confederation of Nine Tribes ).
Dân số họ khoảng một triệu ngườị Người Uyghur mang trong mình dòng máu pha trộn giữa người Mông cổ và người Kokasoid. Tổ tiên của họ từng là một thế lực đáng kể ở phía Bắc Trung Quốc thời Đường tới thời Tống. Tôn giáo chính hiện nay của họ là Hồi giáọ Người Uyghur giỏi sản xuất nông nghiệp, thủ công nghệ và buôn bán.
3. fiefdom, fief, feud, feoff, fee : bộ tộc .
4. those the Han-Chinese traditionally regarded as uncivilized or barbarian .
5. tandoor (flatbread) : A tandoor is a cylindrical clay oven used in cooking and baking.
Nhưng vào năm 2005 , trên hai chuyến hành trình đơn độc đầu tiên tới Trung Quốc trong quyển sách này , cả hai chúng tôi đều không chuẩn bị kỹ cho những thứ mà chúng tôi tìm thấy . Chúng tôi hoàn toàn bị thụ động với đầy sự kinh ngạc . Chúng tôi được nghe tất cả tin tức về một nền kinh tế phát triển nhanh chóng . Chúng tôi trao đổi với bạn bè cùng sở thích về sự thay đổi mau lẹ này . Chúng tôi từng đọc , tra cứu sách vở tài liệu . Nhưng rồi chúng tôi vẫn chưa sẵn sàng . Trung quốc vào thế kỉ hai mươi mốt thật hoàn toàn khác biệt với Trung quốc chúng tôi gặp gỡ vào những năm 1980 .
Chúng tôi nhận thức ra chúng tôi đang chứng kiến cho một sự thay đổi kinh tế và gây ấn tượng sâu sắc nhất trong khoảng thời gian rất ngắn ngủi . Trung quốc như là một con sông đầy sóng gầm , dâng cao theo từng ngọn thủy triều , cuồn cuộn trôi về mãi xa . Một đàng như giọng nói quyến rũ , mê hoặc , nẻo kia đầy nỗi lo âu . (1) Bởi mục tiêu chính của chúng tôi là tìm kiếm , càng nhiều càng tốt , với những con mắt người dân sinh sống chung quanh , và ngoài cùng của trung tâm Trung quốc , những gì chúng tôi thấy đáng cảnh giác .
Nền thịnh vượng về kinh tế Trung quốc gập ghềnh mấp mô bừa bãi (2) , và những gì không thuộc Hán (Han China) thì thông thường đi vào ngõ cụt . Những cơn nhập cư đông đảo từ các vùng có mật độ dân số cao đến những miền dân cư hẻo lánh ở Tây Tạng và Tân Cương cho thấy thế áp đảo hoàn toàn đến nền văn hóa địa phương .
Để cho các bạn một ý thức về tất cả sự thay đổi này , chúng tôi xếp đặt các "câu chuyện" theo lịch trình , khởi đầu với chuyến du hành đầu tiên của bà Naomi vào Trung Hoa lục địa mùa hè năm 1980 , và cho đến những chuyến đi về sau này . Chúng tôi ước mong rằng sự sắp xếp các mẫu chuyện theo một cách có thể bạn hình dung được những sự đổi thay đầy cảm giác của những vùng ngoài Vạn Lí Trường Thành , không những chỉ về văn hóa mà còn về ẩm thực . Mỗi chương bao gồm sơ lược tóm tắt về một sắc dân nào đó , người Hồi Hột , người Tây Tạng chẳng hạn . Dĩ nhiên không thể nào cứ tóm lược từng chi tiết một , nhưng chúng tôi hi vọng sẽ đưa ra một số ý kiến về sự đa dạng của những dân tộc ngoài này . Cũng như , lần đầu tiên , chúng tôi ký tắt chữ " N " hay là "J" vào cuối mẫu chuyện hầu các bạn có thể đoán ai là tác giả . (N là bà Naomi , J là ông Jeffrey )
Đây là cuốn sách nói về ẩm thực , cách nấu nướng , không phải là luận án , nhưng có lẽ là sách nấu ăn có thêm gia vị "chính trị " mà chúng tôi đã từng viết (mặc dù chúng tôi nghĩ rằng tất cả sách nấu nướng của chúng tôi , và rất nhiều sách về ẩm thực chúng tôi khen ngợi , đều có hàm nghĩa chính trị bên trong ) . Nói đến thực phẩm và cách nấu , Trung quốc là nơi xuất sắc phi thường . Sự đa dạng , tính khéo léo , tài tháo vát , bề dày lạ thường của lịch sử , truyền thống , và văn hóa - tất cả làm ra thức ăn Trung quốc , ăn uống tại Trung quốc , một trong những cái hoan lạc đời người . Nhưng miếng ăn ở Tây ban nha không chỉ là miếng ăn tại Madrid hay Barcelona , thực phẩm của Trung quốc còn nhiều thứ hay ngon hơn thức ăn tại Bắc Kinh , Thượng Hải và Quảng Châu . Từ Tây Tạng đến Tân Cương (3) , từ Nội Mông đến Vân Nam , thức ăn du hành liên tục qua lại trong các miền này , đã lai giống sinh sôi nẩy nở (4) , qua nhiều niên thế kỉ .
Và ngày nay càng có những cuộc du hành .
Cuốn sách này không những chỉ nói đến đồ ăn các dân tộc sinh sống ngoại vi bức Trường Thành to lớn này mà còn ám chỉ đến sự tồn vong văn hóa và sự bảo quản thực phẩm , văn hoá của các hội đoàn xã hội nhỏ bé so với tác động của anh chàng khổng lồ tại ngưỡng cửa (Hồng Môn Đại Yến ) .(5)
Chú thích:
1. On one hand it is mermerizing , and on other hand frightening .
2. wildly uneven .
3. Tân : mới ; Cương : lãnh thổ .
4. cross-fertilized .
5. but also cultural survival and the preservation of food and culture in smaller societies faced with the impact of a giant at the doorstep .
Đoạn này làm người dịch nhớ lại chữ Ngưỡng cửa , Hồng Môn đại yến , Hạng Võ (nước Sở) mời Lưu Bang (Hán) tới dự tiệc Hồng Môn để trừ hậu hoạn . Ai dè Hạng Võ không nghe lời quân sư Phạm Tăng , không giết Lưu Bang , để rồi bị quân Lưu Bang đuổi tới cuối Ô giang , tự vẫn chết . Và rồi dân Hán sinh sôi nẩy nở mau lẹ đến ngày nay .
Thà như Hạng Trang , ai muốn múa kiếm giúp vui , chắc ngày nay chắc thế giới có bộ mặt thật khác lạ .
Ngày 7.2.2009
Ngày 7/2/2009
(Beyond the Great Wall )
Tác giả : Jeffrey và Naomi Duguid
Người dịch : Tung Sơn
Lời giới thiệu
Bản đồ thế giới có thể nhìn thật khác biệt nếu như thay vì tô vẽ những đường biên giới về chính trị bằng những vùng căn cứ theo tập quán văn hoá và ẩm thực . Tây ban nha , Vương quốc Anh , Ấn Đô, tất cả sẽ có cái nhìn rất khác xa , nhưng cả thế giới chỉ có một quốc gia lại có một sự phân biệt đậm nét nhất ngày nay - là Trung quốc .
Ba phần tư miền đất hiện giờ chúng ta gọi là Trung quốc , theo lịch sử là quê hương những sắc dân không thuộc dân tộc Hán . Tây Tạng , tỉ dụ , từng là một quốc gia Hi mã lạp sơn rộng lớn ngang ngửa với Trung Hoa . Tương tự , vùng đất Con đường Tơ lụa (1) miền Viễn Tây (ngày nay là Xinjiang , Tân Cương , bây giờ là quê hương người Hồi Hột (Uighurs) (2) , cũng như người Tajiks, Kazakhs, Tuvans, Tatars , Mông Cổ và Kirghiz, thỉnh thoảng nằm ngoài sự kiểm soát của Trung Quốc , đôi khi kết hợp lại , có khi lại phân rẽ thành bộ tộc nhỏ (3) . Mông cổ , văn hóa ngày nay tách ra làm thành hai quốc gia , từng là một nước có quân lực hùng mạnh nhất trên thế giới . Và về miền tây bắc đầy núi rừng , đặc biệt là tỉnh Vân Nam , Quí Châu (nền văn hóa miền này gần gũi với dân tộc Đông Nam Á hơn dân Trung Hoa ) , nơi đây kết hợp nhiều sắc dân văn hóa đa dạng hơn những nơi khác trên thế giới .
Trong cuốn sách này , mục tiêu mà chúng tôi nhắm tới , vẽ một bản đồ mới Trung quốc , một bản đồ về ẩm thực mà nó tập trung những miền xa xăm (outlying) của nước Trung Hoa hiện đại , một vùng chúng tôi ám chỉ đến " Bên kia Vạn Lí Trường Thành " , và tới những dân tộc đang sinh sống ngoài đó . Bên kia Vạn Lí Trường Thành là một lời lẽ ẩn dụ nói bóng về cách cư xử của người Hoa đối với các dân không thuộc dân Hán , kể cả các dân tộc sống trong lãnh thổ của Trung quốc - những sắc dân theo truyền thống người Hán là - kém văn minh và mọi rợ , đông di , tây địch , nam man . (4)
Chúng tôi đã đi du lịch miền này nhiều lần . Thực vậy , tại xứ Tây Tạng chúng tôi biết nhau lần đầu vào năm 1985 . Trước đó nhiều năm từ thuở thơ ấu , cả hai chúng tôi bị quyến rũ bởi tất cả những miền khác nhau bên ngoài Vạn Lí Trường Thành . Chúng tôi đọc sách nói về Tây Tạng , các dân du mục và khách hành hương , về bề dày lịch sử tôn giáo , văn hóa của nó, và nói đến những con sông bao la huyền bí trên các núi cao Tây Tạng , từ khắp bốn phương chảy lan đi . Chúng tôi có đọc qua miền Trung Á nước Trung quốc , về Con Đường Tơ Lụa cổ xưa và ông Marco Polo , về những nhà thám hiểm băng qua sa mạc Takla Makan . Chúng tôi coi qua về các thảo nguyên (steppe) người Mông cổ và về Thành Cát Tư Hãn và đoàn chiến binh hùng dũng . Có những nơi dễ mơ mộng : bầu trời xanh thẫm bao la , đỉnh núi tuyết phủ trắng quanh năm , những đoàn lạc đà lữ hành và những ốc đảo xanh tươi nồng nhiệt đón chào .
Trung quốc mở cửa biên giới và những năm đầu thập niên 1980 , và có khi riêng rẻ , có khi đi chung , chúng tôi dự định du hành khắp những miền biên ải Vạn Lí Trường Thành chừng chục năm . Tuy nhiên , một khi có một dự án khác xen vào , chúng tôi bớt ít thời gian nơi đây , xuống còn sáu bảy năm thôi .
Khi chúng tôi bắt đầu cái đề án này , chúng tôi không nhẫn nại chờ đợi nữa , bắt đầu du hành , lại tới viếng thăm những nơi chúng tôi yêu thích , tới những cánh đồng xa xăm . Từ trong tư duy chúng tôi nghĩ ra đã từng nêm nếm mùi vị mì vắt bằng tay (5) , bánh mì dẹp nướng trong lò đất sét ở ốc đảo miền Hồi Hột , dưa gang và nho thơm Hami , món kế báp (kebab) thịt trừu non thơm vị cumin (thì là Ai cập) hăng hắc , những trái ớt , miếng cà chua phơi khô dưới ánh mặt trời (sundrench tomatoes) . Chúng tôi có thể ngửi đến mùi gió băng giá miền núi cao Tây Tạng và tưởng như chừng lang thang trên dặm đường thiên lí mênh mang với khung trời xanh lơ vời vợi . Trong tâm tưởng chúng tôi mơ màng đang ngồi vắt chân trên ngôi nhà sàn lợp tre cổ truyền của người Dai (Thái Lự ,Lữ ; Tai Lu ) tận vùng sâu tít miền nam Vân Nam , đang dùng tay ăn những miếng xôi , chấm vào tương ớt cay nồng .
(Còn tiếp)
1. Silk Road region of the far west .
2. Uyghur : Uyghur: ئۇيغۇر; simplified Chinese: 维吾尔 ; Người Anh đọc là "wEEger" , âm Việt : ui-gờ . (tiếng Trung: Weihu, Duy Ngô Nhĩ), là một dân tộc Trung Á sống chủ yếu ở tỉnh Tân Cương và Hồ Nam, Trung Quốc, Tây bá lợi Á Nga (Siberia), Pakistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan, Mongolia, Uzbekistan, Đức và Thổ Nhĩ Kỳ. Ở Trung Quốc, họ được gọi là người Hồi Hột , tên này có nghĩa là Liên Minh Cửu Tộc (Confederation of Nine Tribes ).
Dân số họ khoảng một triệu ngườị Người Uyghur mang trong mình dòng máu pha trộn giữa người Mông cổ và người Kokasoid. Tổ tiên của họ từng là một thế lực đáng kể ở phía Bắc Trung Quốc thời Đường tới thời Tống. Tôn giáo chính hiện nay của họ là Hồi giáọ Người Uyghur giỏi sản xuất nông nghiệp, thủ công nghệ và buôn bán.
3. fiefdom, fief, feud, feoff, fee : bộ tộc .
4. those the Han-Chinese traditionally regarded as uncivilized or barbarian .
5. tandoor (flatbread) : A tandoor is a cylindrical clay oven used in cooking and baking.
Nhưng vào năm 2005 , trên hai chuyến hành trình đơn độc đầu tiên tới Trung Quốc trong quyển sách này , cả hai chúng tôi đều không chuẩn bị kỹ cho những thứ mà chúng tôi tìm thấy . Chúng tôi hoàn toàn bị thụ động với đầy sự kinh ngạc . Chúng tôi được nghe tất cả tin tức về một nền kinh tế phát triển nhanh chóng . Chúng tôi trao đổi với bạn bè cùng sở thích về sự thay đổi mau lẹ này . Chúng tôi từng đọc , tra cứu sách vở tài liệu . Nhưng rồi chúng tôi vẫn chưa sẵn sàng . Trung quốc vào thế kỉ hai mươi mốt thật hoàn toàn khác biệt với Trung quốc chúng tôi gặp gỡ vào những năm 1980 .
Chúng tôi nhận thức ra chúng tôi đang chứng kiến cho một sự thay đổi kinh tế và gây ấn tượng sâu sắc nhất trong khoảng thời gian rất ngắn ngủi . Trung quốc như là một con sông đầy sóng gầm , dâng cao theo từng ngọn thủy triều , cuồn cuộn trôi về mãi xa . Một đàng như giọng nói quyến rũ , mê hoặc , nẻo kia đầy nỗi lo âu . (1) Bởi mục tiêu chính của chúng tôi là tìm kiếm , càng nhiều càng tốt , với những con mắt người dân sinh sống chung quanh , và ngoài cùng của trung tâm Trung quốc , những gì chúng tôi thấy đáng cảnh giác .
Nền thịnh vượng về kinh tế Trung quốc gập ghềnh mấp mô bừa bãi (2) , và những gì không thuộc Hán (Han China) thì thông thường đi vào ngõ cụt . Những cơn nhập cư đông đảo từ các vùng có mật độ dân số cao đến những miền dân cư hẻo lánh ở Tây Tạng và Tân Cương cho thấy thế áp đảo hoàn toàn đến nền văn hóa địa phương .
Để cho các bạn một ý thức về tất cả sự thay đổi này , chúng tôi xếp đặt các "câu chuyện" theo lịch trình , khởi đầu với chuyến du hành đầu tiên của bà Naomi vào Trung Hoa lục địa mùa hè năm 1980 , và cho đến những chuyến đi về sau này . Chúng tôi ước mong rằng sự sắp xếp các mẫu chuyện theo một cách có thể bạn hình dung được những sự đổi thay đầy cảm giác của những vùng ngoài Vạn Lí Trường Thành , không những chỉ về văn hóa mà còn về ẩm thực . Mỗi chương bao gồm sơ lược tóm tắt về một sắc dân nào đó , người Hồi Hột , người Tây Tạng chẳng hạn . Dĩ nhiên không thể nào cứ tóm lược từng chi tiết một , nhưng chúng tôi hi vọng sẽ đưa ra một số ý kiến về sự đa dạng của những dân tộc ngoài này . Cũng như , lần đầu tiên , chúng tôi ký tắt chữ " N " hay là "J" vào cuối mẫu chuyện hầu các bạn có thể đoán ai là tác giả . (N là bà Naomi , J là ông Jeffrey )
Đây là cuốn sách nói về ẩm thực , cách nấu nướng , không phải là luận án , nhưng có lẽ là sách nấu ăn có thêm gia vị "chính trị " mà chúng tôi đã từng viết (mặc dù chúng tôi nghĩ rằng tất cả sách nấu nướng của chúng tôi , và rất nhiều sách về ẩm thực chúng tôi khen ngợi , đều có hàm nghĩa chính trị bên trong ) . Nói đến thực phẩm và cách nấu , Trung quốc là nơi xuất sắc phi thường . Sự đa dạng , tính khéo léo , tài tháo vát , bề dày lạ thường của lịch sử , truyền thống , và văn hóa - tất cả làm ra thức ăn Trung quốc , ăn uống tại Trung quốc , một trong những cái hoan lạc đời người . Nhưng miếng ăn ở Tây ban nha không chỉ là miếng ăn tại Madrid hay Barcelona , thực phẩm của Trung quốc còn nhiều thứ hay ngon hơn thức ăn tại Bắc Kinh , Thượng Hải và Quảng Châu . Từ Tây Tạng đến Tân Cương (3) , từ Nội Mông đến Vân Nam , thức ăn du hành liên tục qua lại trong các miền này , đã lai giống sinh sôi nẩy nở (4) , qua nhiều niên thế kỉ .
Và ngày nay càng có những cuộc du hành .
Cuốn sách này không những chỉ nói đến đồ ăn các dân tộc sinh sống ngoại vi bức Trường Thành to lớn này mà còn ám chỉ đến sự tồn vong văn hóa và sự bảo quản thực phẩm , văn hoá của các hội đoàn xã hội nhỏ bé so với tác động của anh chàng khổng lồ tại ngưỡng cửa (Hồng Môn Đại Yến ) .(5)
Chú thích:
1. On one hand it is mermerizing , and on other hand frightening .
2. wildly uneven .
3. Tân : mới ; Cương : lãnh thổ .
4. cross-fertilized .
5. but also cultural survival and the preservation of food and culture in smaller societies faced with the impact of a giant at the doorstep .
Đoạn này làm người dịch nhớ lại chữ Ngưỡng cửa , Hồng Môn đại yến , Hạng Võ (nước Sở) mời Lưu Bang (Hán) tới dự tiệc Hồng Môn để trừ hậu hoạn . Ai dè Hạng Võ không nghe lời quân sư Phạm Tăng , không giết Lưu Bang , để rồi bị quân Lưu Bang đuổi tới cuối Ô giang , tự vẫn chết . Và rồi dân Hán sinh sôi nẩy nở mau lẹ đến ngày nay .
Thà như Hạng Trang , ai muốn múa kiếm giúp vui , chắc ngày nay chắc thế giới có bộ mặt thật khác lạ .
Ngày 7.2.2009
Ngày 7/2/2009
Rượu bia
Rượu bia
Thật ra chỉ có một luật lệ đặt ra ở vùng Đông Nam Á là uống cái gì lúc nào , khi nao uống cái chi , bạn cần phải ăn . Hiếm hoi thấy một người nào đó ngồi nhâm nhi mà không xơi cái gì hết : ăn uống hai thứ mật thiết đi đôi với nhau , ăn nhậu . Nhưng đối với loại rượu vang , bia , và rượu mạnh , uống ra làm sao , với cái gì , không có luật lệ .
Bởi vì Pháp để lại cái di sản trong miền Đông Nam Á , rượu vang Pháp có mặt hầu hết trong các thành phố lớn nhỏ của Việt Nam , Lào và Cam Bốt . Ngay cả bên Thái Lan , trong thập niên qua (nhất là với những người có lợi tức đồng niên cao ) , người dân bắt đầu uống rượu nhập cảng . Hiện nay miền đông bắc Thái có một khu vườn trồng nho ở gần Loei , vườn nho sản xuất được một loại rượu khá thơm ngon .
Nhưng , thành thật mà nói , chúng tôi nhận thấy uống rượu vùng này với thức ăn có vẻ hơi man mát (1) . Vì chính là , món ăn thường rất cay , đôi khi còn cay xé lưỡi . Tại sao lại phí rượu ngon như vậy ? Tốt nhất , chúng tôi nghĩ là , mượn phong tục người Thái cách uống rượu đế hay rượu rum (2) , bỏ tí đá cục và hòa một chút nước sô đa (soda water) . Trong bữa tiệc giàu có của Thái , rượu đế hoặc rượu rum thay thế bằng rượu uýt ki nhập cảng Ê cốt (3) , cũng pha thêm nhiều nước sô đa .(Không phải là đã không nghe rằng ở Thái Lan rượu vang đỏ pha với nước sô đa , quá thịnh hành vì theo thói quen uống rượu cồn pha loãng ) . Ở vùng Đông Nam Á chỗ nào cũng có món ăn cổ truyền , bữa ăn ngày Tết , có thể kéo dài thật lâu , với từng món ăn lần lượt mang tới bàn tiệc , hết món này tới món khác . Ly rượu mừng được nâng cao trong "khí thế " của dân nhậu , không khí tưng bừng , mà không hề đề cập đến việc uống cho đã khát .
Bia cũng là một loại nước uống say sưa thông thường . Ở mỗi nước đều có vài loại bia địa phương khác nhau , nhiều cũng như loại bia nhập , và chúng tôi khá ưa thích một số bia lô canh đó . Trong Vân Nam , như những tỉnh còn lại của Trung Hoa , mỗi thủ phủ chính đều có xưởng chế tạo bia địa phương (4) , và thật kì diệu loại bia đó bằng cách nào đó đã len lỏi vào tận những vùng sâu xa đến tận các bản làng nhỏ bé ( các cộng đồng dân cư .) Vào năm 1989 , chúng tôi vào miền đồng bằng Cửu Long ở Việt Nam , vào những vùng xa cuối tận nước này , uống được loại bia chai Trung Quốc trong thời gian hai nước gần như xảy ra chiến tranh .
Tỉnh Vân Nam cũng có khá nhiều loại rượu mạnh khác nhau , phần lớn chế ra từ kê (millet) , lúa miến (sorghum) , và lúa gạo . Một lọai phổ biến , rượi "Bai jiu" , hay còn gọi là rượu trắng , từ lúa miến mà ra và có mùi vị chúng tôi không bao giờ ưa được ; đúng ra , chúng tôi nhận ra nó có mùi hôi thối . (5) Còn những loại rượu mạnh khác thì trái lại , và luôn luôn đáng thưởng một ngụm uống thử đầy phiêu lưu . (6) Nói chung , chúng thường rất mạnh , có độ cồn cao , từ năm mươi đến sáu mươi phần trăm . Đôi khi chúng tôi bắt gặp trong những cái bình rượu rắn hay vài con vật nào đó . Rượu thuốc chữa bệnh mà , bệnh bất lực hoặc là tuần hoàn máu huyết hay là bất cứ lí do gì cũng được . Chúng tôi không dám dẫn chứng hiệu quả của nó, nhưng nếm cũng khá , thỉnh thoảng có hương vị nồng nàn .
Chưa hết đâu , còn một thứ mà chúng tôi gọi là rượu vang (wine) , vì không biết gọi làm sao , chắc thiếu chữ . Nổi tiếng là rượu LAO KHAO của hai nước Lào, Thái , chế từ gạo tẻ hay gạo nếp , rất nồng mạnh , nếm như mà vẫn không như rượu sa kê (sake của Nhật ) . Rượu chế từ gạo có thể mua rất mắc và được săn đón (7) ở Trung quốc hoặc là chúng trở thành thông thường quá , giá rẻ mạt . Nếu chúng tôi ra ngoài đồng đang mùa gặt , hay dùng bữa tối trong một nhà hàng nhỏ ở miệt xa sâu , chúng tôi đôi khi thường được phục vụ đãi khách bằng vài loại rượu biến chế (version). Chúng tôi cảm thấy cõi lòng lâng lâng , ngay cả biết ơn , dâng tặng đến loại thức uống tự chế trong nhà , làm ra từ gạo địa phương , sáng tạo ra món uống chếnh choáng tại nơi đây , đúng như vậy .
Chú thích :
1. crazy : điên , mất trí .
2. to borrow the Thai tradition of drinking a local whisky or rum .
3. At a well-heeled Thai meal , the whishey or rum becomes an inported scotch ,
4. local produced beer : bia hơi , bia địa phương .
5. in fact , we find it absolutely foul .
6. always worth at least an adventurous sip : có thể đi thăm ông bà luôn , như có người thử rượu Ngũ Gia Bì (Ngủ Li Bì) .
7. sought after .
8 . Theo tôi tác giả khá chủ quan về cách thức uống rượu của các dân tộc miền Đông Nam Á . Từ thuở xa xưa người dân có thói quen uống rượu đế (Việt Nam ) , rượu Monsoon Valley, Sabai ,Spy (Thái ) , rượu nồng mà thiếu thức ăn đưa cay thì các dân nhậu kêu ca . Một lẽ nữa bụng dạ người dân xứ này không thừa thãi mỡ bụng , khi uống rượu men tác dụng vào khiến họ xót xa dạ dày . Một trái cóc , miếng xoài chua hoặc một con cá khô đủ làm mồi đưa đẩy ly rượu . Đến khi có loại rượu ngoại vào , Martell XO, Hennessy XO, Courvoisier, Remy Martin hay Napoleon du Armagnac dù có hương vị tình nồng nhưng theo thói quen dân nhậu vẫn thích nhâm nhi với vài món nhậu : dê xào lăn , bò tái chanh , mực khô nướng dòn . Dân ít tiền hơn , thuộc lớp bình dân có thể dùng bia địa phương : bia Tiger , bia Hà Nội , bia Vida (Nghệ An) , bia Sladex (Quảng Bình) , bia Vinagel (Khánh Hoà) , bia Tubor (Huế) .
Hoang Hac dịch 7 tháng 2 năm 2009
ooooOOOOOoooo
Chúng tôi gởi lời cảm tạ đến các bạn hữu khắp vùng Đông Nam Á , mà phần lớn không nhớ hết , từ các bà buôn bán ngoài chợ đến các bác đầu bếp trong làng , đến các bạn dân chài cũng như các bạn làm nghề nông . Ngoài ra , chúng tôi chân thành gởi đến các bạn ở Trung Quốc , Miến Điện , Lào , Thái Lan , Cam Bốt , Việt Nam , và đến các bạn ở Bắc Mỹ châu . (Tóm tắt )
Tác giả : Ann .
Cuốn sách này phần lớn giới thiệu về các món ăn vùng Đông Nam Á , và các hình ảnh . Rất tiếc tôi không thể dịch hết toàn bộ .
Dịch giả : Tung Sơn (Hoàng Hạc)
Thật ra chỉ có một luật lệ đặt ra ở vùng Đông Nam Á là uống cái gì lúc nào , khi nao uống cái chi , bạn cần phải ăn . Hiếm hoi thấy một người nào đó ngồi nhâm nhi mà không xơi cái gì hết : ăn uống hai thứ mật thiết đi đôi với nhau , ăn nhậu . Nhưng đối với loại rượu vang , bia , và rượu mạnh , uống ra làm sao , với cái gì , không có luật lệ .
Bởi vì Pháp để lại cái di sản trong miền Đông Nam Á , rượu vang Pháp có mặt hầu hết trong các thành phố lớn nhỏ của Việt Nam , Lào và Cam Bốt . Ngay cả bên Thái Lan , trong thập niên qua (nhất là với những người có lợi tức đồng niên cao ) , người dân bắt đầu uống rượu nhập cảng . Hiện nay miền đông bắc Thái có một khu vườn trồng nho ở gần Loei , vườn nho sản xuất được một loại rượu khá thơm ngon .
Nhưng , thành thật mà nói , chúng tôi nhận thấy uống rượu vùng này với thức ăn có vẻ hơi man mát (1) . Vì chính là , món ăn thường rất cay , đôi khi còn cay xé lưỡi . Tại sao lại phí rượu ngon như vậy ? Tốt nhất , chúng tôi nghĩ là , mượn phong tục người Thái cách uống rượu đế hay rượu rum (2) , bỏ tí đá cục và hòa một chút nước sô đa (soda water) . Trong bữa tiệc giàu có của Thái , rượu đế hoặc rượu rum thay thế bằng rượu uýt ki nhập cảng Ê cốt (3) , cũng pha thêm nhiều nước sô đa .(Không phải là đã không nghe rằng ở Thái Lan rượu vang đỏ pha với nước sô đa , quá thịnh hành vì theo thói quen uống rượu cồn pha loãng ) . Ở vùng Đông Nam Á chỗ nào cũng có món ăn cổ truyền , bữa ăn ngày Tết , có thể kéo dài thật lâu , với từng món ăn lần lượt mang tới bàn tiệc , hết món này tới món khác . Ly rượu mừng được nâng cao trong "khí thế " của dân nhậu , không khí tưng bừng , mà không hề đề cập đến việc uống cho đã khát .
Bia cũng là một loại nước uống say sưa thông thường . Ở mỗi nước đều có vài loại bia địa phương khác nhau , nhiều cũng như loại bia nhập , và chúng tôi khá ưa thích một số bia lô canh đó . Trong Vân Nam , như những tỉnh còn lại của Trung Hoa , mỗi thủ phủ chính đều có xưởng chế tạo bia địa phương (4) , và thật kì diệu loại bia đó bằng cách nào đó đã len lỏi vào tận những vùng sâu xa đến tận các bản làng nhỏ bé ( các cộng đồng dân cư .) Vào năm 1989 , chúng tôi vào miền đồng bằng Cửu Long ở Việt Nam , vào những vùng xa cuối tận nước này , uống được loại bia chai Trung Quốc trong thời gian hai nước gần như xảy ra chiến tranh .
Tỉnh Vân Nam cũng có khá nhiều loại rượu mạnh khác nhau , phần lớn chế ra từ kê (millet) , lúa miến (sorghum) , và lúa gạo . Một lọai phổ biến , rượi "Bai jiu" , hay còn gọi là rượu trắng , từ lúa miến mà ra và có mùi vị chúng tôi không bao giờ ưa được ; đúng ra , chúng tôi nhận ra nó có mùi hôi thối . (5) Còn những loại rượu mạnh khác thì trái lại , và luôn luôn đáng thưởng một ngụm uống thử đầy phiêu lưu . (6) Nói chung , chúng thường rất mạnh , có độ cồn cao , từ năm mươi đến sáu mươi phần trăm . Đôi khi chúng tôi bắt gặp trong những cái bình rượu rắn hay vài con vật nào đó . Rượu thuốc chữa bệnh mà , bệnh bất lực hoặc là tuần hoàn máu huyết hay là bất cứ lí do gì cũng được . Chúng tôi không dám dẫn chứng hiệu quả của nó, nhưng nếm cũng khá , thỉnh thoảng có hương vị nồng nàn .
Chưa hết đâu , còn một thứ mà chúng tôi gọi là rượu vang (wine) , vì không biết gọi làm sao , chắc thiếu chữ . Nổi tiếng là rượu LAO KHAO của hai nước Lào, Thái , chế từ gạo tẻ hay gạo nếp , rất nồng mạnh , nếm như mà vẫn không như rượu sa kê (sake của Nhật ) . Rượu chế từ gạo có thể mua rất mắc và được săn đón (7) ở Trung quốc hoặc là chúng trở thành thông thường quá , giá rẻ mạt . Nếu chúng tôi ra ngoài đồng đang mùa gặt , hay dùng bữa tối trong một nhà hàng nhỏ ở miệt xa sâu , chúng tôi đôi khi thường được phục vụ đãi khách bằng vài loại rượu biến chế (version). Chúng tôi cảm thấy cõi lòng lâng lâng , ngay cả biết ơn , dâng tặng đến loại thức uống tự chế trong nhà , làm ra từ gạo địa phương , sáng tạo ra món uống chếnh choáng tại nơi đây , đúng như vậy .
Chú thích :
1. crazy : điên , mất trí .
2. to borrow the Thai tradition of drinking a local whisky or rum .
3. At a well-heeled Thai meal , the whishey or rum becomes an inported scotch ,
4. local produced beer : bia hơi , bia địa phương .
5. in fact , we find it absolutely foul .
6. always worth at least an adventurous sip : có thể đi thăm ông bà luôn , như có người thử rượu Ngũ Gia Bì (Ngủ Li Bì) .
7. sought after .
8 . Theo tôi tác giả khá chủ quan về cách thức uống rượu của các dân tộc miền Đông Nam Á . Từ thuở xa xưa người dân có thói quen uống rượu đế (Việt Nam ) , rượu Monsoon Valley, Sabai ,Spy (Thái ) , rượu nồng mà thiếu thức ăn đưa cay thì các dân nhậu kêu ca . Một lẽ nữa bụng dạ người dân xứ này không thừa thãi mỡ bụng , khi uống rượu men tác dụng vào khiến họ xót xa dạ dày . Một trái cóc , miếng xoài chua hoặc một con cá khô đủ làm mồi đưa đẩy ly rượu . Đến khi có loại rượu ngoại vào , Martell XO, Hennessy XO, Courvoisier, Remy Martin hay Napoleon du Armagnac dù có hương vị tình nồng nhưng theo thói quen dân nhậu vẫn thích nhâm nhi với vài món nhậu : dê xào lăn , bò tái chanh , mực khô nướng dòn . Dân ít tiền hơn , thuộc lớp bình dân có thể dùng bia địa phương : bia Tiger , bia Hà Nội , bia Vida (Nghệ An) , bia Sladex (Quảng Bình) , bia Vinagel (Khánh Hoà) , bia Tubor (Huế) .
Hoang Hac dịch 7 tháng 2 năm 2009
ooooOOOOOoooo
Chúng tôi gởi lời cảm tạ đến các bạn hữu khắp vùng Đông Nam Á , mà phần lớn không nhớ hết , từ các bà buôn bán ngoài chợ đến các bác đầu bếp trong làng , đến các bạn dân chài cũng như các bạn làm nghề nông . Ngoài ra , chúng tôi chân thành gởi đến các bạn ở Trung Quốc , Miến Điện , Lào , Thái Lan , Cam Bốt , Việt Nam , và đến các bạn ở Bắc Mỹ châu . (Tóm tắt )
Tác giả : Ann .
Cuốn sách này phần lớn giới thiệu về các món ăn vùng Đông Nam Á , và các hình ảnh . Rất tiếc tôi không thể dịch hết toàn bộ .
Dịch giả : Tung Sơn (Hoàng Hạc)
Subscribe to:
Posts (Atom)